در برنامه پایان ناباروری مطرح شد؛
شانس داشتن جنین سالم در سنین بالا كم می شود
به گزارش بیمارستان دی یك متخصص ژنتیك، افزایش سن را یكی از عوامل افزایش احتمال بروز ناهنجاری های ژنتیكی دانست و اظهار داشت: در سنین بالا، شانس داشتن جنین سالم كمتر می شود.
به گزارش بیمارستان دی به نقل از مهر، سعیدرضا غفاری متخصص ژنتیك، در برنامه «پایان ناباروری» با اشاره به پیشرفت روش های درمان ناباروری در جهان و ایران، اظهار داشت: حدود چهار دهه از شكل گیری روش های كمك باروری می گذرد و در این مدت شانس بالقوه موفقیت درمان از ۵ درصد به بیشتر از ۸۰ درصد رسیده است كه این آمار نشان دهنده پیشرفت اعجاب انگیز علوم و فناوری های تولید مثلی است. یكی از علل افزایش موفقیت این درمان ها هم رشد و توسعه دانش و فناوری های ژنتیكی است. وی با اشاره به عوامل مختلف موثر در وقوع بارداری، اضافه كرد: یك حاملگی موفق نیازمند عناصر گوناگونی است كه برخی مربوط به جنین، برخی مربوط به مادر و برخی مربوط به محیط اند. تكنیك های ژنتیكی می توانند در ارزیابی سلامت جنین كمك كننده باشند. در واقع به صورت طبیعی سیستم حیات بگونه ای طراحی شده است كه سلامت و قدرت لازمه‌ی بقا و ماندگاری است. غفاری تصریح كرد: در عرصه تولید مثل نیز، جنین هایی می توانند مراحل تقسیم سلولی، لانه گزینی و رشد را طی كنند كه سالم باشند. یعنی ژنتیك سالمی داشته باشند. اینجاست كه علم ژنتیك با تكنیك هایی مثل تشخیص ژنتیكی قبل از لانه گزینی و غربالگری ژنتیكی قبل از لانه گزینی برای ارزیابی سلامت و انتخاب بهترین و سالم ترین جنین ها به كمك علوم باروری می آید. در ادامه، مریم رفعتی متخصص ژنتیك و عضو تیم تخصصی مركز درمان ناباروری ابن سینا، اظهار داشت: گاهی با زوج هایی روبه رو هستیم كه سابقه بیماری یا معلولیت خاصی در خود یا افراد خانواده دارند. برای این دسته از زوج ها از تكنیك ژنتیكی تشخیص قبل از لانه گزینی جنین یا PGD استفاده می نماییم. در واقع در این گروه ما می دانیم كه باید به دنبال یك اختلال ژنتیكی خاص، مثلاً تالاسمی بگردیم و جنین های مبتلا به این ناهنجاری ژنتیكی را كنار بگذاریم. اما گروه دیگری از زوج ها هستند كه در خانواده آنها سابقه هیچ مشكل یا بیماری ژنتیكی ندارند و آزمایش های ژنتیكی هم نرمال می باشد، اما گرفتار سقط مكرر یا شكست مكرر درمان ناباروری می شوند. برای این گروه از تكنیك غربالگری ژنتیكی قبل از لانه گزینی جنین یا PGS استفاده می نماییم. در این روش ما به دنبال یافتن اختلال یا بیماری كروموزومی خاصی نیستیم، بلكه وضعیت ژنومیك جنین را به صورت كلی بررسی می نماییم تا بتوانیم جنین های سالم تر را انتخاب نماییم. غفاری هم اضافه كرد: نباید فراموش نماییم كه در حاملگی طبیعی هم شانس حاملگی در هر ماه ۲۰ درصد است كه كمتر از شانس حاملگی در هر سیكل آی وی اف است. اما چرا فقط ۲۰ درصد، چونكه در مورد ۸۰ درصد باقیمانده، درصد قابل توجهی از جنین های تشكیل شده به لحاظ كروموزومی ناسالم هستند و بنابراین یا توان تكثیر و رشد ندارند یا موفق به لانه گزینی در رحم نمی شوند یا سقط می شوند. وی افزود: در آی وی اف یا روش های كمك باروری هم همین اتفاق می افتد. یعنی در تركیب كروموزومی جنین كه حاصل ۲۳ كروموزوم از مادر و ۲۳ كروموزوم از پدر است، امكان دارد اختلالات یا ناهنجاری های رخ دهد كه از روی ظاهر جنین قابل تشخیص نیست. در چنین مواردی، تكنیك ژنتیكی PGS به ما كمك می نماید كه بتوانیم جنین های شكل گرفته در محیط آزمایشگاهی را به صورت كامل از لحاظ ژنومیك بررسی نماییم. رفعتی هم افزایش سن را یكی از عوامل افزایش احتمال بروز ناهنجاری های ژنتیكی دانست و اظهار داشت: هرچه سن خانم بالاتر برود، خطر بروز اختلالات كروموزومی در جنین بیشتر می شود. اگر در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی، خطر بروز اختلالات كروموزومی ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد، در ۳۰ تا ۴۰ سالگی به ۶۰ درصد می رسد و بعد از ۴۰ سالگی به بیشتر از ۷۰ درصد می رسد. ازاین رو در سنین بالا، شانس داشتن جنین سالم كمتر می شود، اما باز هم می توان با استفاده از تكنیك PGS می توان جنین های باكیفیت را پیدا كرد و انتقال داد. در ادامه، غفاری به نقش عوامل ژنتیكی در بروز سقط مكرر اشاره نمود و تصریح كرد: شایع ترین علت سقط جنین اختلالات كروموزومی است. اختلالات كروموزومی امكان دارد به صورت متعادل در پدر یا مادر وجود داشته باشد، اما به صورت نامتعادل در جنین بروز باید و منجر به سقط شود. در چنین حالتی، گام نخست بررسی ژنتیكی محصولات حاملگی است. اگر به هر علت محصول حاملگی قابل عرضه به آزمایشگاه نبود، پدر و مادر باید به لحاظ ژنتیكی بررسی شوند تا از بروز سقط مكرر یا معلولیت و بیماری ژنتیكی در نوزاد پیشگیری شود. این كار در نهایت چند ماه زمان می برد، اما از عوارض جدی طولانی مدت جلوگیری می كند. رفعتی با تاكید بر تمایز PGS به روش فیش كه قبلاً انجام می شد با PGS به روش جدید، خاطرنشان كرد: در گذشته PGS صرفاً برای غربالگری چند بیماری یا ناهنجاری خاص انجام می شد و فقط جابه جایی یا اختلال چند كروموزوم قابل بررسی بود. این روش دیگر منسوخ شده است و ارزش علمی ندارد و به افزایش شانس موفقیت درمان ناباروری یا سقط مكرر كمكی نمی نماید. اما انجام PGS به روش جدید بررسی كامل و كلی همه‌ی كروموزوم ها در یك سلول نمونه از جنین است و با استفاده از این روش می توان سلامت ژنتیكی جنین را به صورت كامل ارزیابی كرد. غفاری هم در انتها تصریح كرد: خوشبختانه در ایران همه تكنیك های پیشرفته ژنتیكی، هم سطح با مراكز پیشرفته جهان، در ایران قابل دسترسی است. اما بهرحال این روش ها هزینه بر است و لازم است از زوج های نابارور حمایت مالی شود تا بتوانند از این دستاوردها بهره مند شوند. در واقع، این امر هم از بار اندوه و نگرانی خانواده ها می كاهد و هم از لحاظ سیاست های كلان جمعیتی و بهداشتی مهم می باشد و سیاست گذاران و مدیران ارشد كشور باید به تسهیل شرایط استفاده از خدمات درمان ناباروری در كشور به صورت ویژه توجه نمایند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب