۹ اردیبهشت، روز جهانی روانشناس و مشاوره،

مراقب روانشناس نماها باشید!

مراقب روانشناس نماها باشید! پنجمین جلسه درمان را پشت سر گذاشته که متوجه تماسهای مشکوک خانم روانشناس با همسرش می شود. با وجود آنکه درمان را قطع می کند اما باز هم تماس ها تمامی نداشتند، حتی گفتگو هم کارساز نشده تا جایی که مجبور می شود مبحث را از مراجع مربوطه پیگیری کند. پس از این اتفاق، نسبت به روانشناسان بدبین می شود و پشت دستش را داغ می کند تا دیگر به مشاور رجوع نکند.



تجربه های این چنینی رجوع کنندگان به افرادی که خویش را مشاور یا روانشناس جا می زنند، هر روز بیشتر می شود. برخی مورد سوءاستفاده مالی قرار گرفته اند و برخی دیگر ضربه های جبران ناپذیری از نحوه درمان اشتباه خورده اند تا جایی که نسبت به روانشناس و مشاور بدبین شده اند و همه را به یک چشم می بینند.

۲۲ ساله بوده که برای نخستین بار تصمیم می گیرد برای حل بعضی از مشکلاتش به یک روانشناس رجوع کند. پس از سه جلسه متوجه می شود رفتار آقای روانشناس خارج از عرف است و اصرار دارد برای ادامه درمان از هیپنوتیزم استفاده نماید. درمان را در همان جلسه متوقف می کند و با پرس و جو، روانشناس معتمدی را پیدا می کند. حالا پس از گذشت چند سال، از روند درمانش راضی است گرچه برای سلامت روانش مجبور شده هزینه بسیاری بپردازد و حتی در مقطعی درمان را رها کند و پس از تأمین هزینه درمانش، باردیگر آنرا از سر بگیرد.

رشد قارچ گونه روانشناسان و مشاوران باعث رصد ۳۴۰۰ پیج، کانال، صفحه و سایر کانال های ارتباطی غیر مجاز در فضای مجازی توسط معاونت انتظامی و رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه ای سازمان نظام روانشناسی شده است.

تمایل به تحصیل در رشته روانشناسی و مشاوره هم هر سال بیشتر از سال قبل می شود تا جایی که طبق آخرین اظهارات رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور - محمد حاتمی - هم اکنون روانشناسی رقیب رشته های پزشکی شده و ۳۰۰ هزار دانشجوی روانشناسی و مشاوره در این حوزه مشغول به تحصیل هستند. همینطور بزرگ ترین و مهم ترین نهاد حمایتی، نظارتی، آموزشی و توانمندسازی جامعه روانشناسان و مشاوران کشور، سازمان نظام روانشناسی و مشاوره است که بیشتر از ۳۲ هزار عضو دارد.

حالا با وجود حضور افراد کاسب کاری که خویش را روانشناس یا مشاور معرفی می کنند چطور میتوان یک فرد معتمد و تحصیل کرده در این حوزه را شناخت و با خیال راحت برای درمان به او رجوع کرد؟

دکتر مجتبی صداقتی فرد که در دو حوزه روانشناسی و جامعه شناسی تدریس و فعالیت می کند نظرش را در اینباره به ایسنا می گوید: «ویژگی های روانشناس مناسب از دو منظر علمی و اخلاقی قابل بررسی است. به لحاظ علمی و در عصر مدرن که تخصص گرایی مطرح است، روانشناس هم باید صاحب تخصص و رویکرد در کار خود باشد. منظور از تخصص، فقط تحصیلات دانشگاهی خاص نیست بلکه منظر و نگاهی است که از آن استفاده می نماید یعنی لازم است کار روانشناس بر مبنای نظریه و مکتب خاصی باشد که آنرا آموخته، در همان حوزه کار کرده و در حال افزایش دانش خود در همین زمینه است. روانشناسی که فاقد چنین نگاهی باشد نه تنها کار مفیدی برای مراجعان خودش نمی تواند انجام دهد بلکه ناگزیر است رجوع کننده اش را مثل تجربه عمومی که نزد همه مردم است نصحیت کند و آنرا به شکل سطحی و شعاری سفارش کند. کما اینکه می بینیم صحبت روانشناس در جلسه درمانی با مردم عادی (به معنای غیرمتخصص) تفاوتی ندارد و متاسفانه این مورد در فضای مجازی و نشریه های زرد و غیرعلمی هم دیده می شود. چنین عملکردی نه تنها سازنده و مفید نیست بلکه باعث بدنامی و بی اعتمادی مردم می شود. پیامد چنین اتفاقی در طولانی مدت هم سنگین است چونکه روان درمانی و مشاوره صحیح از سوی یک روانشناس تضمین کننده سلامت جامعه است درست مثل اینکه تصور نماییم بیشتر پزشکان در حیطه کاری خودشان به شکل ناکارآمدی عمل کنند و پیامد چنین اتفاقی یک جامعه مملو از مردم بیمار، بیمارستان های شلوغ و ناتوانی نیروی انسانی جامعه است. این مورد درباره روانشناسی هم صادق و حتی مهم تر است.»

به نظر او یک روانشناس خوب دارای این خصوصیت هاست: «منظر اخلاقی در ارتباط با سلامت روانِ روانشناس است و به عقیده من روانشناسی تنها حیطه درمانی است که چنین اصلی درباره آن ضروریست حتی یک پزشک متخصص لازم نیست برای درمان بیمارانش از نظر جسمی سالم باشد اما روانشناسی حیطه حساسی است و با بهزیستی و کیفیت زندگی افراد سر و کار دارد. متاسفانه در سالهای اخیر غفلت از این اصل سبب شده صدمه ها و بی اعتمادی بسیاری به مراجعان وارد شود. در نتیجه روانشناس و روان درمانگری که به این دو لزوم مجهز باشد توانایی کمک سازنده و مفید به مراجعان خویش را دارد در غیر این صورت، نتیجه سردرگمی یا سطحی نگری یا نادیده گرفتن ملاحظات دقیق اخلاقی است که باید روان درمانگر در کار خود داشته باشد.»

صداقتی فرد در پاسخ به این پرسش که یک رجوع کننده پس از چند جلسه می تواند اطمینان حاصل کند که به روانشناس معتمد و کاردرستی مراجعه نموده، پاسخ می دهد: «روان شناس خوب کسی است که ابتدا این دو نکته را مد نظر داشته باشد: یکی داشتن نگاه و رویکرد تخصصی که همیشه و به مرور زمان در حال افزودن و اصلاح باشد و دیگری داشتن سلامت روان نسبی و چارچوب اخلاقی تا توانایی همدلی صحیح با مراجعان را در کار و حیطه درمانگری خود داشته باشد. در عین حال در حیطه درمانگری باید با رجوع کننده خود صاحب مرزهای روشن و پررنگی هم باشد که هیچگاه اجازه خارج شدن از خطوط را در جلسه های مشاوره و درمان به طرفین نمی دهد. روانشناس خوب شاخصهای دیگری هم دارد و باید صاحب هوش هیجانی بالایی باشد و صرف فارغ التحصیل شدن حتی در بالاترین مدارج آن، دلیل بر انجام کار روان درمانی نیست. حتی در کشورهای صاحب نام دنیا هم کار روانشناسی چنین نیست که تمام فارغ التحصیلان این رشته به کار روان درمانی و مشاوره بپردازند. شاخص دیگری که وجود دارد مسئولیت شناسی و اشتیاق به کار است که مشخصه اول یعنی مسئولیت شناسی باعث اشتیاق هم می شود. مثل همه کارها، روانشناس هم باید به شکل مسئولانه در کار خود رفتار و عمل کند و به کارش هم علاقمند باشد در غیر این صورت بازتاب بی علاقه بودن آن به مراجعان هم منتقل می شود و به علم شریف روانشناسی صدمه می زند. از طرفی روانشناس باید از انسجام و نظم ذهنی و فکری مناسب برخوردار باشد که این عمل برای هر فردی محصول مطالعه و نوشتن است. روانشناس خوب کسی نیست که مثل یک کارمند به اتاق درمان رفت و آمد کند بلکه روانشناس خوب کسی است که دانش خویش را با مطالعه، مدام به روز کند و در حیطه دانش خود تولیدی داشته باشد.»

این روانشناس درباره باور خیلی از مردم که معتقدند خیلی از روانشناسان مشکل دارند و بیشتر به فکر درآمدزایی هستند، می گوید: «اعتماد مراجع به درمانگر وابسته به عملکرد تخصصی اوست. طبیعتا رجوع کننده وقت و هزینه خویش را برای این کار صرف کرده تا گره هایی از کار فروبسته اش باز شود و نسبت به شروع جلسات خود وضعیت مطلوب تری را تجربه کند. از نظر من کار متمرکز درمان گر روی مشکل مراجع از همان ابتدای جلسه، بالاترین سطح همدلی با بیمارش است و توانایی ایجاد حداکثری از اعتماد را در رجوع کننده دارد. مفهوم این حرف آن است که اگر روانشناس کار خویش را به خوبی انجام دهد و روی مشکلی که بیمار دارد متمرکز باشد، می توانیم از لحاظ علمی اسم آنرا همدلی با بیمار بگذاریم که به بالاترین درجه آن یعنی کمک به فرد برسد. جلسات اول و دوم و اینکه مراجع شاهد چه عملکردی در درمانگر باشد اهمیت بسیاری دارد. فراموش نکنیم مراجعان درمانِ روان شناختی با مکانیزم های دفاعی بی شماری در جلسه حاضر می شوند و بخش ناسالم روان آنها گرایش شدیدی به گریز از کار متمرکز درمانی دارد اما هم نوا شدن درمانگر با این بخش ناسالم و گریزناپذیر مراجع در عین حال بی اعتمادی زیادی را به او می دهد چونکه آن چیزی که مراجع را به جلسه درمان آورده بخش سالم اوست که احتیاج به کمک و درمان به بخش های ناسالم دارد. وقتی رجوع کننده احساس می کند جلسات او تکراری شده و هیچ اتفاقی در روند درمان نمی افتد، به معنای این است که فرایند کار وارد یک دایره بسته شده است. البته این توضیحات به معنای این نیست که روانشناس باید شتابزده عمل کند اما آنچه مسلم است تسلط و تمرکز روانشناس روی کارش است تا بتواند در یک فرایند علمی و با تکنیک های خود که محصول رویکرد درمانی است، پیش برود و بیشترین اعتماد را ایجاد نماید. از طرفی درآمدزایی درباره تمام علوم صادق است و به این پدیده در جامعه شناسی «تجاری شدن علم» هم گفته می شود که در مبحث علم پزشکی هم به چشم می خورد. متاسفانه صورت های ناخوشایندی از رفتارهای تبلیغاتی برخی روانشناسان در فضای مجازی بیداد می کند تا جایی که روان درمانگر به قید قرعه در ویزیت رجوع کنندگان تخفیف یا جایزه می دهد و از بیان بعضی از این کارهای تجاری در حوزه علم که یکی از شریف ترین ها به حساب می آید، معذورم. کارهای بیزنسی و تبلیغاتی این چنینی چهره و نام روانشناسان را بشدت مخدوش می کند. من فکر می کنم کار یک روانشناس به درستی فقط در دنیای واقعی پیش می رود و اصلا قابل تقلیل دادن به بازار و تجاری کردن آن نیست. این کار شان روانشناسی و روان درمانی را پایین می آورد.»

صداقتی فرد در پاسخ به این پرسش که به نظر شما چند درصد از روانشناسان در ایران شایستگی ویزیت یا مشاوره را دارند، توضیح می دهد: «اشاره به عدد، آمار و درصد نیازمند پژوهش های علمی، دقیق و گسترده است. به عقیده من این حجم و درصد آنقدری هست که به شدت دغدغه بوجود می آورد و نیازمند رسیدگی همدلانه ای برای کمک به روانشناسی و روان درمانی است. البته این مشکل خاص کشور ما نیست اما در کشور ما در سالهای اخیر رشد فزاینده و بشدت نگران کننده ای پیدا کرده است.»





منبع:

1400/02/09
16:19:51
5.0 / 5
1223
تگهای خبر: آموزش , بیمارستان , پزشك , پزشكی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۴ بعلاوه ۳
بیمارستان دی
deyhospital.ir - تمامی حقوق سایت بیمارستان دی محفوظ و متعلق به مالک دامنه است

بیمارستان دی

بهداشت و درمان