نگاهی بر تحولات بهداشتی كشور در سالی كه گذشت
كارسخت وزارت بهداشت برای پزشك خانواده، افزایش پوشش درمان مبتلایان ایدز
بیمارستان دی: حوزه بهداشت در سال ۹۶ حدودا سال پركاری را پشت سرگذاشت و با تصمیماتی كلیدی در حوزه مالیات دخانیات و بودجه پزشك خانواده وارد سال ۹۷ شد؛ مباحثی كه هر دو تاثیر بسیاری بر حوزه سلامت دارند...
به گزارش بیمارستان دی به نقل از ایسنا، كارشناسان و دست اندركاران نظام سلامت كشور همواره "برنامه پزشك خانواده" را تنها نسخه شفابخش نظام سلامت خوانده اند؛ برنامه ای كه كیفیت خدمات مراقبتی و پیشگیرانه را به دنبال داشته، بیماران را از سرگردانی در دریافت خدمات نجات داده، هزینه های سلامتی را كاهش داده و در نهایت شعار عدالت در سلامت را محقق سازد.
بر همین اساس طرح پزشك خانواده در كشور ما از اواخر دولت هشتم و از روستاها شروع شد تا سپس به شهرها برسد و بدین سان تكلیف واحدهای عرضه كننده خدمات بهداشتی - درمانی در تمام سطوح ارائه خدمات مشخص شود. اما در این مسیر برخی ناهماهنگی ها سبب شد كه تابحال پزشك خانواده نه تنها در روستاها انتظارات را برآورده نكند، بلكه توسعه آن به شهرها هم با اما و اگرهایی همراه باشد و فعلا به دو استان فارس و مازندران محدود شود.
با روی كار آمدن دولت یازدهم، وزیر بهداشت از همان ابتدا اعلام نمود كه اجرای پزشك خانواده به معنای واقعی آن، به ۱۰ تا ۱۵ سال زمان نیاز دارد و برای این كار ابتدا باید زیرساخت های اجرای برنامه و همچون مهم ترین آنها پرونده الكترونیك سلامت، فراهم باشد؛ بر همین مبنا طی چهار سال دولت یازدهم و مدت سپری شده از دولت دوازدهم، در جهت تامین زیرساخت های اجرای برنامه پزشك خانواده، تكمیل شبكه، راه اندازی مراكز جامع سلامت و طراحی نسخه بومی و قابل اجرای آن تلاش شد؛ به صورتی كه اكنون برای بیش از ۶۰ میلیون ایرانی پرونده الكترونیك سلامت تشكیل و نسخه جدید برنامه پزشك خانواده در ۱۲ گام تدوین شده است.
اما در این میان یكی از مهم ترین مواردی كه حوزه بهداشت در سال قبل با آن روبرو شد، كاهش بودجه اجرای برنامه پزشك خانواده در سال ۹۷ بود. در سال ۹۵ اعتبار پزشك خانواده شهری بالغ بر ۲۰۰۰ میلیارد تومان بود كه این اعتبار از محل یك درصد ارزش افزوده تامین می شد، اما این اعتبار در سال ۹۶ نصف شد و به حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید. در حالیكه با وجود تاكیدها بر اجرای این برنامه، انتظار آن بود كه اعداد و ارقام مناسب برای اجرا در سال ۹۷ لحاظ شود، اما همان رقم ۱۰۰۰ میلیاردی سال ۹۶ در بودجه سال ۹۷ هم تكرار شد و به تصویب مجلس رسید. این تصمیم در حالی نهایی شد كه وزارت بهداشتی ها كار سختی را برای اجرای پزشك خانواده در سال ۹۷ خواهند داشت و در عین حال تاكید كرده اند كه ۱۲ گام پیش بینی شده متناسب با زیر ساخت ها و تخصیص های اعتباری پیش خواهد رفت.
افزایش مالیات بر دخانیات
پایین بون مالیات بر دخانیات و هزینه های سرسام آور عوارض ناشی از آن برای مردم هم همواره یكی از مهم ترین دغدغه های مسئولان حوزه سلامت بوده است. مبحث افزایش این مالیات بارها در برنامه های توسعه ای مطرح شده اما به سرانجام مطلوبی نرسیده است. اما در لایحه بودجه سال ۹۷ با مبحث افزایش مالیات بر خرده فروشی سیگار در حوزه تولید داخل، تولید مشترك و وارداتی موافقت شد. بر مبنای مصوبه مجلس شورای اسلامی، از ابتدای سال ۱۳۹۷ قیمت خرده فروشی هر نخ سیگار تولید داخل با نشان ایرانی ۷۵ ریال، تولید مشترك ۱۵۰ ریال، تولید داخل با نشان بین المللی ۲۵۰ ریال و وارداتی ۶۰۰ ریال بعنوان عوارض اضافه می گردد. منابع حاصل از آن هم طبق پیش نویس لایحه بودجه می تواند در آموزش وپرورش، توسعه ورزش همگانی و بهداشت و درمان مصرف شود.
معضل دیگر بخش سلامت در این زمینه افزایش بی رویه مصرف قلیان در جامعه است؛ این درحالی بود كه در ماده ۷۳ قانون برنامه ششم توسعه، كمترین ارقام برای تنباكوی آن در نظر گرفته شده است. با عنایت به مطالعات بسیار انجام شده در سطح بین الملل كه موثرترین ابزار كنترل و كاهش مصرف دخانیات را اجرای موثر مداخلات مبتنی بر قیمت با استفاده از افزایش مالیات اعلام نموده است، این مورد هم نیاز به استمرار حمایت های دولت و مجلس دارد.
افزایش پوشش درمانی بیماران شناسایی شده ایدز
پوشش درمانی ۸۸ درصدی بیماران شناسایی شده ایدز هم یكی از مهم ترین اقداماتی بود كه در سال ۹۶ محقق شد. هدف وزارت بهداشت در حوزه ایدز رسیدن به شناسایی ۹۰ درصدی مبتلایان، تحت پوشش درمان قرار گرفتنِ ۹۰ درصدی آنها و درمان موثر ۹۰ درصدی این افراد است كه از آن با عنوان برنامه ۹۰ - ۹۰ - ۹۰ یاد می گردد. بر همین مبنا پوشش درمانی این بیماری در بازه زمانی ۹۲ تا ۹۶، از ۶۲ درصد به ۸۸ درصد ارتقا یافت، اما پوشش درمانی كلی یعنی تمامی بیماران شناسایی شده در كشور از ابتدای شروع ایدز تابحال هنوز از حد مورد انتظار فاصله دارد.
كاهش قند در محصولات غذایی
سال ۹۶ در حوزه بهبود تغذیه جامعه و كاهش مصرف قند و شكر هم اقدامات مثبتی صورت گرفت. با عنایت به آمار بالای بیماری های غیرواگیر در ایران و سرانه غیراستاندارد مصرف قند و شكر، وزارت بهداشت تصمیم گرفته است كه میزان این دو ماده را در محصولات غذایی كم كند. در سال قبل هم مصوب شد كه قند برخی محصولات مانند نوشابه، آبمیوه ها و نوشیدنی های میوه ای كاهش یابد و صنایع غذایی هم موظف به اجرای این استانداردهای بازنگری شده، شدند. سازمان غذا و دارو برای پایش این محصولات در قالب طرح «پی. ام. اس» در سطح عرضه نمونه هایی را جمع آوری می كند و به آزمایشگاه می فرستد تا میزان قند آن اندازه گیری شود. سازمان ملی استاندارد هم این كار را انجام می دهد. وزارت بهداشت با كمك انستیتو تحقیقات تغذیه كشور هر سال پایش قند، نمك و چربی را در محصولات موجود سطح بازار كه استاندارد آن ها بازنگری شده، انجام می دهد.
گسترش طرح تحول بهداشت دهان و دندان
طرح تحول بهداشت كه كمی پس از آغاز طرح تحول نظام درمانی كشور آغاز شد، با تغییرات زیادی در دهان و دندان همراه بود. یكی از مهم ترین برنامه های این حوزه پیشگیری از تولید هزینه های گران دندانپزشكی بود. این هدف با اجرای برنامه های پیشگیری از دو سال پیش شروع شد و در سال ۹۶ پوشش گسترده تری پیدا كرد. هم اكنون خدمات پیشگیری شامل معاینه، وارنیش فلوراید و آموزش در مقطع ابتدایی عرضه می گردد. بسته خدمتی دانش آموزان در روستاها یعنی خدمات ترمیمی برای دندان های شیری و دائمی، كشیدن، فیشورسیلانت، جرمگیری، فلورایدتراپی و پالپوتومی به صورت مجانی عرضه می گردد. این طرح از سال ۹۴ و همزمان با شروع طرح تحول سلامت دهان و دندان شروع شده است. علاوه بر آن مقرر است دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی ۹۷ در این برنامه تحت پوشش قرار گیرند و مشكلات دهان و دندان آنها پیش از ورود آنها به این مقطع برطرف شود. حدود یك میلیون و ۲۰۰ هزار دانش آموز به مقطع ششم در سراسر كشور وارد می شوند كه با اجرای این برنامه مقرر است معاینه شوند و نیازهای درمانی دهان و دندان آنها مشخص و برطرف شود. علاوه بر این برنامه ۸۰ واحد كلینیك سیار دندانپزشكی به مناطق محروم اعزام شدند تا این خدمات در این مناطق دور از دسترس نباشد.
اجرای فاز اول برنامه كشوری دفاتر خدمات سلامت
اجرای فاز اول برنامه كشوری راه اندازی دفاتر خدمات سلامت در ۹ استان هم در سال ۹۶ كلید خورد. این برنامه با راه اندازی ۲۴ دفتر در تهران پایلوت شد و با تاسیس ۱۷ دفتر دیگر كل استان تهران را تحت پوشش گرفت. فاز اول كشوریِ این برنامه در ۹ استان البرز، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، هرمزگان، همدان، كرمانشاه، كردستان، قم و دانشگاه علوم پزشكی نیشابور اجرایی شد.
شناسایی خانواده های در معرض خطر ناامنی غذایی
وزارت بهداشت برای هفت استان در معرض خطر ناامنی غذایی، برنامه های ویژه ای را با حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی در نظر گرفته است. در راس این برنامه ها شناسایی خانوارهای ناامن غذایی و پیدا كردن علت آن است. یكی دیگر از اقدامات مهم حوزه تغذیه در سالی كه گذشت، شناسایی خانوارهای در معرض خطر در هفت استان ناامن غذایی كشور با همكاری دستگاه های مختلف بود؛ از میان ۲۹ هزار خانوار شناسایی شده، ۷ هزار مورد با ناامنی متوسط و شدید غذایی مواجهند. از این تعداد هم ۱۳۰۰ خانواده برای اشتغال زایی و ۱۶۰۰ مورد برای تحت پوشش چتر حمایتی، معرفی گشتند. غربالگری خانوارهای ناامنی غذایی و آموزش زنان تسهیل گر توسعه روستایی در زمینه ترویج غذای سالم جزو برنامه های آینده این حوزه است. امضای تفاهم نامه معاونت بهداشت با سازمان غذا و دارو و جهاد كشاورزی برای كنترل میزان سموم باقی مانده در شش محصول كشاورزی هم اقدام مهم و كلیدی دیگری برای كنترل سموم باقیمانده در محصولات كشاورزی بود كه در سال ۹۶ صورت گرفت.
افزایش پوشش غربالگری شنوایی و تیروئید در نوزادان
پوشش كشوری غربالگری نوزادان از نظر كم شنوایی در سال ۹۶ به بیش از ۷۰ درصد رسید. مقرر شده بود كه تا آخر سال ۹۶ به بیش از۹۰ درصد افزایش پیدا كند. علاوه بر آن غربالگری تیروئید برای ۹۷ درصد نوزادان متولد شده در سال ۹۶ انجام شد.
اضافه شدن دو واكسن كلیدی به شبكه بهداشت
دو واكسن پنوموكوك یا ذات الریه و روتاویروس برای پیشگیری از اسهال در كودكان در سال قبل به شبكه بهداشت و درمان اضافه گردید. تامین این واكسن ها برای گروهای هدف سالیانه ۱۰۰ میلیون دلار هزینه دارد؛ بنابراین مقرر شد كه از صندوق ذخیره ارزی پولی در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد. درحال حاضر سطح پوشش واكسیناسیون در كشور به ۹۸ درصد رسیده، اما برای پوشش كامل آن به ورود واكسن های دیگر نیاز است.
عملیات ایمن سازی تكمیلی فلج اطفال با استفاده از واكسن خوراكی این بیماری، اسفندماه سال قبل در نیمه جنوبی كشور انجام شد و نزدیك به ۸۵۰ هزار كودك زیر پنج سال صرف نظر از كامل بودن سابقه ایمن سازی در همین هفته مجدد واكسینه شدند. در این برنامه از تمام ظرفیت كاركنان بهداشتی مرتبط و همینطور داوطلبان سلامت و سایر نیروهای كمكی آموزش دیده استفاده شد. این عملیات به شكل فعال و خانه به خانه طراحی و اجرا شد و در طول برنامه تیم های بهداشتی با اطلاع رسانی قبلی به منازل و مهدهای كودك برای واكسیناسیون اقدام نمودند.
تدوین برنامه توسعه شبكه ملی مراقبت های سرطان
تدوین برنامه توسعه شبكه ملی مراقبت های سرطان هم جزو برنامه هایی بود كه در سال ۹۶ اجرا شد تا نقشه راه توسعه مراكز درمان این بیماری را در كشور تكمیل كند. با عنایت به این برنامه، مراكز درمان سرطان شامل رادیوتراپی، شیمی درمانی و جراحی در قالب مراكز تیپ دو و سه تعریف شده اند و مشخص شده تا ۱۰ سال آینده باید چه تعداد مركز و با چه تجهیزاتی داشته باشیم. علاوه بر آن برنامه ای تدوین شده تا مراكز موجود هم تجهیز شوند.
یكی دیگر از برنامه های اجرا شده در حوزه سرطان، تدوین اطلس ثبت اطلاعات دقیق مبتلا شدن به سرطان برای نخستین بار در كشور بود؛ طبق این اطلس آمار مبتلا شدن به این بیماری در سال ۹۳ به صورت كامل مشخص شد. مقرر است در نیمه اول سال ۹۷ اطلاعات مبتلا شدن به سرطان در سال ۹۴ و در نیمه دوم آن اطلاعات سال ۹۵ منتشر شود.
افزایش جذب سفیران سلامت
با هدف افزایش سواد سلامت ایرانی ها و توانمندسازی آنها برای خودمراقبتی، جذب و آموزش سفیران سلامت خانوار با شعار «سواد سلامت برای همه» از سال ۱۳۹۳ در قالب برنامه ملی خودمراقبتی بعنوان پنجمین برنامه تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت شروع شد. تا نیمه دوم سال ۹۷ سامانه ای الكترونیكی برای این برنامه تولید می گردد تا سفیران تمامی اطلاعات سلامت خانواده خویش را دریافت كرده و تبادل اطلاعات صورت گیرد. تا آخر دی ماه سال ۱۳۹۶، بیش از پنج میلیون نفر سفیر سلامت خانوار بخصوص در روستاها و شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر جذب شده و آموزش دیده اند؛ یعنی هم اكنون بیش از ۲۸ درصد خانوارهای كشور، تحت پوشش این برنامه قرار گرفته اند و انتظار می رود تا آخر برنامه ششم توسعه، حداقل ۷۰ درصد خانوارهای كشور دارای سفیر سلامت باشند.
حضور نیروهای حوزه بهداشت در مناطق زلزله زده كرمانشاه
ارائه خدمات سلامت روان به زلزله زدگان كرمانشاه و تامین داروهای اساسی در نخستین ساعات بعد از زلزله بخش دیگری از مهم ترین اقدامات این حوزه در سال ۹۶ بود. تامین انسولین و گلوكومتر مورد نیاز برای مراقبت بیماران مبتلا به دیابت، برقراری غربالگری هیپوتیروئیدی نوزادان در ساعات اولیه بعد از زلزله، عرضه مراقبت های بیماری های غیرواگیر بلافاصله بعد از استقرار واحدهای عرضه خدمات بهداشتی، تامین شیر خشك كودكان مبتلا به بیماری پی كی یو و هیپوتیروئیدی و برقراری مراقبت زوجین ناقل تالاسمی همچون اقدامات حوزه بیماری های غیرواگیر بعد از زلزله غرب كشور بود. علاوه بر آن اطمینان از برقراری كامل مراقبت های بیماری های غیرواگیر در واحدهای بهداشتی، پایش اقدامات انجام شده با استفاده از ارزیابی های میدانی، تامین كمبودهای داروهای اساسی، تجهیزات و امكانات مورد نیاز برای استمرار عرضه خدمات مراقبت بیماری های غیرواگیر و همینطور اقدامات لازم برای حفظ بهداشت محیط هم در دستور كار مسئولان حوزه بهداشت قرار گرفت. با فرا رسیدن فصل گرما هم وزارت بهداشت از بروز بیماری های منتقله از آب و غذا و همینطور سالك به علت وجود نخاله های ساختمانی ابراز نگرانی و بر ضرورت انجام اقدامات لازم جهت پیشگیری از این بیماری ها تاكید كرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب